Den Helder, helemaal het einde!

Den Helder en de marine, de twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. In de vorige zes afleveringen kwam het woord marinestad regelmatig voorbij, maar wat betekent dit nou eigenlijk? Is Den Helder Den Helder nog wel zonder de aanwezigheid van de marine? En zou ik hier überhaupt zelf wel zijn geweest? Wat betekent die marine voor mij? Mijn opa van moederskant was officier bij de marine en mijn moeder is hierdoor na vele omzwervingen uiteindelijk beland in Den Helder, waar ze mijn vader – werkzaam als elektromonteur op de thuishaven van de marine – ontmoette. Ook mijn leven is onlosmakelijk met de marine verbonden, al heb ik me dat nooit zo beseft. In de allerlaatste, extra lange aflevering van de podcast ‘Den Helder, helemaal het einde’ gaan we op zoek naar de verhalen – op grote en kleine schaal – achter de marine.

Den Helder is de stad van de Lange Jaap, van de Watertoren, van het iconische Willemsoord. Het verbaast mensen keer op keer, maar de lijst die ik bijhoud met indrukwekkende bouwwerken en interessante plekken is lang en groeiend. Kom maar eens kijken, denk ik vaak. Dan geef ik je tientallen kilometers aan wandelingen of fietsroutes om alle iconen en bezienswaardigheden van Den Helder met elkaar te verbinden. In de zesde aflevering van de podcast serie ‘Den Helder, helemaal het einde’ gaan we op zoek naar de minder bekende iconen van Den Helder, die er in alle soorten en maten lijken te zijn. Soms van steen, soms van staal en soms.. van vlees en bloed.

Als ik mensen vertel over mijn Den Helder dan vragen ze zich vaak hardop af wat voor cultuur zo’n lelijke, saaie stad kan herbergen. Daar gaan we weer, denk ik dan. Ook studiegenoten – ik deed een opleiding tot sociaal cultureel werker – lachten me vaak uit. ‘Den Helder, daar is niks te doen joh.’ Ja, zo snel mogelijk op de trein naar Amsterdam stappen, daar was Den Helder goed voor, maar ik haalde juist inspiratie uit mijn stad. Hier viel nog wat te winnen, nog wat te ontdekken. Meermaals gaf ik college in de kroeg. Vurige betogen tussen nieuwe Helderse bandjes en biertjes door. Beeldende kunst, verschillende muzikale evenementen, musea., lichtkunst en theater: Den Helder barst er van. Het is niet voor niets dat verschillende bekende kunstenaars deze plek in de Noordkop kozen om het beste in zichzelf naar boven te halen. In aflevering vijf van de podcast ‘Den Helder, helemaal het einde’ gaan we om tafel met culturele allesvreters, laten we ons betoveren door een van de best bewaarde geheimen van Den Helder en ontdekken we waarom Den Helder je als de roep van een sirene terug haar holletje in lokt.

“Den Helder is zo lelijk”, ik ontmoette maar  weinig mensen die deze mening niet toe waren gedaan. Maar een stad met een prijswinnende bibliotheek en schouwburg, en bovendien een stad die met aan drie kanten water  en ik quote: ‘nergens zo mooi in het landschap ligt’, dat kan geen lelijke stad zijn, toch? Den Helder is een stoere stad, een maritieme stad, een stad met veel groen,  maar ook een stad waar een bewogen oorlogsgeschiedenis en de snelle wederopbouw die daarop volgde lang zichtbaar waren en soms nog zijn.
Den Helder is ongrijpbaar: ze laat zich maar moeilijk in een keurslijf drukken of vangen in structuren en tradities.  De laatste jaren wordt er in Den Helder hard gewerkt aan het mooier maken van de stad. In de vierde aflevering van de podcast ‘Den Helder, helemaal het einde’ gaan we op zoek naar die nieuwe lichting ‘mooi’ en zoeken uit of het überhaupt wel belangrijk is om mooi te zijn.

De Stelling van Den Helder was en is van groot belang voor de stad, voor mijn stad. Het verdedigingswerk – zes forten, schootsvelden, verschillende bouwwerken en een liniedijk om het geheel aan elkaar te rijgen – werd door Napoleon aangelegd om de strategisch gelegen stad vanaf het land te beschermen.

Vijf kilometer aan spannende, tot de verbeeldingsprekende en goed bewaarde geschiedenis en ik had  tot voor kort geen enkel idee. Echt, geen flauw benul.

Ja, natuurlijk wist ik van de forten en de bunkers. Als kind plukte ik samen met mijn vader bramen rond de betonnen bouwwerken en herinner ik me dat delen van de Stelling – die we zo helemaal niet noemden, trouwens – werden gebruikt als opslag of muzikale oefenruimte. Lekker ver weg van de bewoonde wereld was het, niemand die last had van de herrie van bandjes die ophielden te bestaan voordat ze het podium bereikten. Fort Kijkduin was geen fort, niet echt. Als je mazzel had vierde je hier eens in de zoveel tijd een kinderfeestje en later wees je een verdwaalde Duitser regelmatig de weg naar dit indrukwekkende bouwwerk. Maar de Stelling waarderen om haar betekenis? Nee, daarvoor was het te veel onderdeel van m’n dagelijkse bestaan.

Ook vandaag de dag is de Stelling gek genoeg nog een van de best bewaarde geheimen van Den Helder. Gek eigenlijk, want je kunt je helemaal bij de kladden laten grijpen door dit bijzondere verdedigingswerk. Precies wat we gaan doen, in aflevering drie van de podcast ‘Den Helder, helemaal het einde’.

Den Helder is een saaie stad. Een grijze stad, een grauwe stad, een stad met maar weinig verhalen die de moeite waard zijn. Ik weet wel beter. Ik groeide op in een stad met littekens. Geen enkele stad werd tijdens de Tweede Wereldoorlog zo vaak gebombardeerd als mijn Den Helder. Als kind had ik daar natuurlijk geen idee van, maar kreeg de oorlog wel een gezicht door de vele bunkers die over het landschap uitgestrooid lijken te zijn. Kleine verstopte bunkertjes, de grote imposante: ze waren allemaal even spannend om omheen te spelen of stiekem even binnen te gluren. Die oorlogsgeschiedenis zie je echter op verschillende plekken terug en vertelt het verhaal van een stad die heel veel te verduren kreeg. In de tweede aflevering van de podcast ‘Den Helder, helemaal het einde’ gaan wij op zoek naar de verhalen achter het gehavende en ogenschijnlijk saaie Den Helder.

Den Helder is een stoere stad, een rauwe stad, een stad met littekens. Ze is ook dapper, bescheiden en – zoals we later zullen zien – heel interessant. Maar mooi? Zo wordt mijn stad maar zelden genoemd. Toch is de schoonheid van Den Helder altijd mijn eerste argument in de strijd om haar eer. Misschien is ze niet fotogeniek genoeg, maar wat geeft dat nou, denk ik dan. Den Helder moet je voelen. In Den Helder heb je frisse lucht, die soms zeer doet aan je longen zo koud. Het is een stad waarin je zorgen wegwaaien en waarin de vele zonuren worden vol geluierd op uitgestrekte nog verlaten stranden. Den Helder een lelijke stad? Dan heb je haar nooit echt een kans gegeven. Ik heb wat schoenen versleten tijdens mijn eindeloze duinwandelingen en schuurde als klein jongetje regelmatig mijn knieën kapot op de ruwe dijk. Met het bloed langs m’n benen kwam ik lachend thuis: ik had weer een zeehondje gespot. Ook later stelde Den Helder nooit teleur. Op de fiets of in de kano gleed ik na een hectische week dwars door de bollenvelden: zo krijg je je hoofd wel leeg. In de eerste podcast aflevering van Den Helder, helemaal het einde gaan we op zoek naar de allermooiste stukken, vaak verborgen, Helderse natuur.